Ο κρατικός προϋπολογισμός ακολουθεί τέσσερις διαφορετικές φάσεις που αποτελούν τον κύκλο του προϋπολογισμού. Οι φάσεις αυτές είναι 1. η κατάρτιση, 2. η ψήφιση, 3. η εκτέλεση και 4. ο έλεγχος του προϋπολογισμού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάρτιση και η εκτέλεση του προϋπολογισμού πραγματοποιείται από την εκτελεστική εξουσία, η ψήφιση από τη νομοθετική, ενώ ο έλεγχος του προϋπολογισμού ανατίθεται σε συγκεκριμένα ελεγκτικά όργανα.
Α. Κατάρτιση του Προϋπολογισμού
Ο προϋπολογισμός αφορά στην πολιτική που προτίθεται να ακολουθήσει η κυβέρνηση για το επόμενο χρόνο και η υπερψήφισή του από τη Βουλή επέχει θέση ψήφου εμπιστοσύνης προς αυτήν.
Η έκδοση των σχετικών εγκυκλίων από το Υπουργείο Οικονομικών αποτελεί το πρώτο βήμα για την κατάρτιση του προϋπολογισμού του Κράτους.
Εν συνεχεία, οι εγκύκλιες αυτές αποστέλλονται στα υπόλοιπα Υπουργεία, στις Περιφερειακές Διευθύνσεις και στις Νομαρχίες της χώρας, προκειμένου να συντάξουν με τη σειρά τους το δικό τους προϋπολογισμό για το επόμενο έτος. Συνήθως οι φορείς αυτοί ακολουθούν την λεγόμενη προσθετική μέθοδο, δηλαδή βάσει του ύψους των δαπανών που πραγματοποίησαν κατά το τρέχον έτος συντάσσουν και το αντίστοιχο για το επόμενο έτος, αυξάνοντας το κατά ένα ποσοστό. Ωστόσο η μέθοδος αυτή λειτουργεί αποτρεπτικά για την ανάληψη νέων δραστηριοτήτων από το κράτος και για αυτό το λόγο προτιμάται η μέθοδος “του προϋπολογισμού από μηδενικής βάσης”, δηλαδή η εξέταση κάθε δαπάνης από μηδενικής βάσης με γνώμονα τη σκοπιμότητά της.
Με την ολοκλήρωση της κατάρτισής τους οι επιμέρους αυτοί προϋπολογισμοί αποστέλλονται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους το οποίο αναλαμβάνει να τους συνθέσει σε ένα ενιαίο Προσχέδιο Προϋπολογισμού, το οποίο και θέτει σε διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους φορείς για την εξασφάλιση των απαραίτητων κονδυλίων για τον καθένα χωριστά. Αφού συνταχθεί αποστέλλεται στη Βουλή και στην αρμόδια Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων προς συζήτηση και έγκριση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάρτιση και η εκτέλεση του προϋπολογισμού πραγματοποιείται από την εκτελεστική εξουσία, η ψήφιση από τη νομοθετική, ενώ ο έλεγχος του προϋπολογισμού ανατίθεται σε συγκεκριμένα ελεγκτικά όργανα.
Α. Κατάρτιση του Προϋπολογισμού
Ο προϋπολογισμός αφορά στην πολιτική που προτίθεται να ακολουθήσει η κυβέρνηση για το επόμενο χρόνο και η υπερψήφισή του από τη Βουλή επέχει θέση ψήφου εμπιστοσύνης προς αυτήν.
Η έκδοση των σχετικών εγκυκλίων από το Υπουργείο Οικονομικών αποτελεί το πρώτο βήμα για την κατάρτιση του προϋπολογισμού του Κράτους.
Εν συνεχεία, οι εγκύκλιες αυτές αποστέλλονται στα υπόλοιπα Υπουργεία, στις Περιφερειακές Διευθύνσεις και στις Νομαρχίες της χώρας, προκειμένου να συντάξουν με τη σειρά τους το δικό τους προϋπολογισμό για το επόμενο έτος. Συνήθως οι φορείς αυτοί ακολουθούν την λεγόμενη προσθετική μέθοδο, δηλαδή βάσει του ύψους των δαπανών που πραγματοποίησαν κατά το τρέχον έτος συντάσσουν και το αντίστοιχο για το επόμενο έτος, αυξάνοντας το κατά ένα ποσοστό. Ωστόσο η μέθοδος αυτή λειτουργεί αποτρεπτικά για την ανάληψη νέων δραστηριοτήτων από το κράτος και για αυτό το λόγο προτιμάται η μέθοδος “του προϋπολογισμού από μηδενικής βάσης”, δηλαδή η εξέταση κάθε δαπάνης από μηδενικής βάσης με γνώμονα τη σκοπιμότητά της.
Με την ολοκλήρωση της κατάρτισής τους οι επιμέρους αυτοί προϋπολογισμοί αποστέλλονται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους το οποίο αναλαμβάνει να τους συνθέσει σε ένα ενιαίο Προσχέδιο Προϋπολογισμού, το οποίο και θέτει σε διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους φορείς για την εξασφάλιση των απαραίτητων κονδυλίων για τον καθένα χωριστά. Αφού συνταχθεί αποστέλλεται στη Βουλή και στην αρμόδια Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων προς συζήτηση και έγκριση.
Β. Ψήφιση του Προϋπολογισμού
Μετά την υποβολή του Προϋπολογισμού στη Βουλή ορίζονται από τις κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων οι γενικοί και ειδικοί εισηγητές και ακολουθεί συζήτηση η οποία δεν περιορίζεται μόνο στα μεγέθη των δαπανών και των εσόδων, αλλά επεκτείνεται σε ολόκληρο το εύρος της πολιτικής που ακολουθείται από την κυβέρνηση.
Βάσει δε του άρθρου 29 του Συντάγματος η Βουλή είναι υποχρεωμένη να ψηφίσει τον προϋπολογισμό στο σύνολό του και η ψηφοφορία είναι ονομαστική.
Μετά την έγκριση και τη ψήφιση του Προϋπολογισμού, αυτός λαμβάνει τη μορφή νόμου του κράτους, αν και στην πραγματικότητα πρόκειται για μια απλή διοικητική πράξη που δεν θεσπίζει κανόνες δικαίου.
Γ. Εκτέλεση του Προϋπολογισμού
Η εκτέλεση του προϋπολογισμού πραγματοποιείται σε δύο (2) στάδια:
α) στη βεβαίωση των εσόδων όπου διαπιστώνεται η νόμιμη απαίτηση του δημοσίου, καθορίζονται τα πρόσωπα που είναι υπόχρεα, καθώς και το ύψος της οφειλής και
β) στην είσπραξη των εσόδων μέσω των αρμόδιων κρατικών οργάνων (δημόσιο ταμείο, Δ.Ο.Υ. λοιπές οικονομικές υπηρεσίες).
Δ. Έλεγχος εκτέλεσης του Προϋπολογισμού
Ο έλεγχος εκτέλεσης του προϋπολογισμού πραγματοποιείται από τα αρμόδια όργανα όπως το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Η πλειοψηφία των ελέγχων αφορά δαπάνες μισθοδοσίας, άμυνας και λοιπές δαπάνες ενώ η όλη διαδικασία ελέγχου είναι εξαντλητική, προκειμένου να διασφαλισθεί το δημόσιο χρήμα.
Ο ασκούμενος έλεγχος διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, α) στον προληπτικό έλεγχο ο οποίος λαμβάνει χώρα από τους εσωτερικούς ελεγκτές κάθε υπουργείου και β) στον κατασταλτικό έλεγχο ο οποίος ασκείται από τους επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης.
Αξίζει ωστόσο να αναφερθεί ότι οι πραγματοποιούμενοι έλεγχοι είναι χρονοβόροι με σοβαρές χρηματοοικονομικές συνέπειες για τα εμπλεκόμενα σε αυτούς άτομα.
Μετά την υποβολή του Προϋπολογισμού στη Βουλή ορίζονται από τις κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων οι γενικοί και ειδικοί εισηγητές και ακολουθεί συζήτηση η οποία δεν περιορίζεται μόνο στα μεγέθη των δαπανών και των εσόδων, αλλά επεκτείνεται σε ολόκληρο το εύρος της πολιτικής που ακολουθείται από την κυβέρνηση.
Βάσει δε του άρθρου 29 του Συντάγματος η Βουλή είναι υποχρεωμένη να ψηφίσει τον προϋπολογισμό στο σύνολό του και η ψηφοφορία είναι ονομαστική.
Μετά την έγκριση και τη ψήφιση του Προϋπολογισμού, αυτός λαμβάνει τη μορφή νόμου του κράτους, αν και στην πραγματικότητα πρόκειται για μια απλή διοικητική πράξη που δεν θεσπίζει κανόνες δικαίου.
Γ. Εκτέλεση του Προϋπολογισμού
Η εκτέλεση του προϋπολογισμού πραγματοποιείται σε δύο (2) στάδια:
α) στη βεβαίωση των εσόδων όπου διαπιστώνεται η νόμιμη απαίτηση του δημοσίου, καθορίζονται τα πρόσωπα που είναι υπόχρεα, καθώς και το ύψος της οφειλής και
β) στην είσπραξη των εσόδων μέσω των αρμόδιων κρατικών οργάνων (δημόσιο ταμείο, Δ.Ο.Υ. λοιπές οικονομικές υπηρεσίες).
Δ. Έλεγχος εκτέλεσης του Προϋπολογισμού
Ο έλεγχος εκτέλεσης του προϋπολογισμού πραγματοποιείται από τα αρμόδια όργανα όπως το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Η πλειοψηφία των ελέγχων αφορά δαπάνες μισθοδοσίας, άμυνας και λοιπές δαπάνες ενώ η όλη διαδικασία ελέγχου είναι εξαντλητική, προκειμένου να διασφαλισθεί το δημόσιο χρήμα.
Ο ασκούμενος έλεγχος διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, α) στον προληπτικό έλεγχο ο οποίος λαμβάνει χώρα από τους εσωτερικούς ελεγκτές κάθε υπουργείου και β) στον κατασταλτικό έλεγχο ο οποίος ασκείται από τους επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης.
Αξίζει ωστόσο να αναφερθεί ότι οι πραγματοποιούμενοι έλεγχοι είναι χρονοβόροι με σοβαρές χρηματοοικονομικές συνέπειες για τα εμπλεκόμενα σε αυτούς άτομα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου